Ko e Kelesi pe 'oku malava ai 'ae vahevahe maau pea tufotufa tatau

Malanga Sapate 21-09-2014

Ngaahi lesoni: Same 105 :1-6, 37-45; ‘Ekisoto 16 :2-15 ; Filipai 1 :21-30 ; Matiu 20 :1-16

Ngaahi Himi: 1. 601, 2. 640, 3. 561,

Potu Folofola: Matiu 20: 14 “To’o pe ho’o me’a na ‘o ‘alu: koe ‘ange ki he muimui mai ni ‘o tatau mo koe ko ‘eku fa’iteliha pe.”

Kaveinga: “Koe Kelesi pe ‘oku malava ai ‘ae vahevahe maau pea tufotufa tatau”

Talateu

Hili ‘eni hono ta’e tali ‘e he talavou koloa’ia ke ne fakatau atu ‘ene koloa ‘o tufa ma’ae masiva pea tene hoko foki koe lahi. Kia Matiu matamata na’e hu’ufa ‘ene hiki ‘ae talanoa fakataataa ni ma’a hono kaungaa lotu Siu koe’uhii koe fuofua tu’utu’uni ‘e he ‘Otua kiate kinautolu (Siu) ke nau uki mo langa hono Pule’anga. Pea na’a mo e kau ako pe foki ko ‘enau lau kinautolu ‘oku nau ma’u ‘ae ngaahi mafai makehe he pule’anga ‘oe ‘Otua (19:28). ‘I he talanoa ni kuo toe fekau atu ‘e he ‘Otua moe kau Senitaile ko ‘eni he ngaahi houa si’i pea ‘osi e ‘aho ke nau kau fakataha atu moe kau Siu hono langa ‘ae Pule’anga ko ia. Na’e ‘ikai lelei ki he Siu ‘ae toki ha’u ni pe ‘ae Senitaile pea na ma’u pe ‘ae langilangi moe mahu’inga tatau ki he Pule’anga ‘oe ‘Otua. Kia Matiu na’e matangata’a ‘aupito ki he Siu ke tali ‘ae fakakaukau ni ‘i he ‘uhinga na’e ‘ikai koe hoko mai ia ‘a Sisu mei he ‘Otua ke fokotu’u hono pule’anga ma’ae kakai kotoa pe (Siu moe Senitaile) pea ke nau hoko koe fo’i famili pe ‘e taha ‘oe ‘Otua. ‘I he talanoa fakataataa ni ‘oku ha ai ha launga ‘o ha kau ngaue koe’uhii ko ‘enau ta’efiemalie ki ha totongi ‘o fakatatau ki he kehekehe ‘enau taimi ngaue kae ma’u ‘ae totongi tatau, pea to ai ‘ae lea ni “To’o pe ho’o me’a na ‘o ‘alu: koe ‘ange ki he muimui mai ni ‘o tatau mo koe ko ‘eku fa’iteliha pe.” Pea ko ia ‘etau veesi malanga.

Koe vete ‘oe potu tohi

Pea lea ‘a Sisu koe pule’anga ‘o Hevani ‘oku tatau mo ha tangata’eiki na’a ‘a’ana ha ngoue vaine pea na’e tokosi’i ‘ae kau ngaue ko ia ai na’a ne kamata ‘alu hengihengi ki he maketi ke fakaafe mai ha kakai ki he’ene ngoue’anga vaine. Ko e fuofua kau ngaue unga na’e uki hengihengi (6:00 am) na’e mahino ‘enau alea ki he’enau totongi koe fo’i tenali ‘e taha he ‘aho… “Pea ne alea mo ha kau ngaue koe fo’i tenali ki he ‘aho…”  Koe toenga leva ‘oe kau ngaue na’e toki omi fakamuimui he laine ‘oe 9:00 am, 11:00 am na’e kehe honau fakaafe ‘o kinautolu he na’e fai’aki pe ia ‘enau fefalala’aki ki he lea ‘ae tangata na’e ‘a’ana ‘ae ngaue’anga “…pea ne pehee kiate kinautolu ‘alu mo kimoutolu ki he’ene ngoue vaine pea teu ‘atu kiate kimoutolu hono taau.” Na’e hoko atu ‘ene fakaafe mo uki ngaue ki he 3:00 pea na’a moe toe ‘ae houa ‘e taha (5:00 pm) pea ‘osi ‘ae ngaue na’a ne kei fekau mai pe ha kau ngaue ki he’ene ngaue’anga…mole pe mo kimoutolu ki he ngoue vaine… ‘I he hoko faka’osinga ‘oe ‘aho (6:00 pm) pea na’e ‘ange ‘enau totongi takitaha ‘o fakatatau ki he femahino’aki moe tangata na’e ‘a’ana ‘ae ngaue’anga koe fo’i tenali ‘e taha ‘o kamata mei he toki “mui mai” pea faka’osi ki he kau ngaue na’e “mu’a mai.” ‘Oku mahu’inga foki ke tau fakatokanga’i ‘ae founga na’e ngaue’aki ‘e he tangata’eiki ke ‘oange ‘enau vahe koe kamata mei he “muimui mai” pea toki faka’osi ki he “mu’omu’a mai.”

Koe mahu’inga ‘oe fo’i tenali ‘e taha he kuonga ‘o Sisu ‘oku malava ke mo’ui ai ‘ae famili he ‘aho ‘e taha pea koe ‘aho pe foki ‘e taha na’e fiema’u ai ke nau ngaue kotoa ai. Koe totongi koe fo’i tenali ‘e taha ki he ‘aho pe houa ‘e 12 he ngaue’anga. Koe ‘amanaki ‘ae kau ngaue na’e toki “mui mai” koe 1/12 ‘oe tenali te nau ala ma’u ‘o fakatatau ki he ki’i taimi na’a nau ngaue ai neongo he’ikai fa’a malava ai ha me’a ai. Kiate kinautolu na’e toki feholoi mai kuo efiafi na’a nau ‘amanaki ki he totongi fe’unga pe mo taau ‘o fakatatau ki he konga ‘aho na’a nau ngaue ai he ‘e matu’aki fe’unga mo tokoni ke fafanga ai honau ngaahi famili. Ka ‘i he vakai atu ‘a kinautolu na’e tomu’a “mu’a mai” he hengihengi ki he tenali ‘e taha ‘ae kau ngaue na’e houa pe ‘e taha (5:00 pm) na’a nau ‘amanaki ki he vahe ‘oe houa ‘e 12 ‘oe ‘aho koe fo’i tenali ‘e 12. Ko ia ‘i he ma’u mai ko ia ‘enau vahe ‘oku nau tatau kotoa pe he taki tenali ‘e taha na’e mata meheka pea launga leva ‘ae kau “mu’a mai” ki he kau “mui mai”‘A koe kau siana na’e muimui mai koe fo’i houa pe ‘e taha ‘enau ngaue pea ko ‘eni kuo ke fakatatau kinautolu kiate kimautolu, ‘a ia kuo nau fua ‘ae mamafa ‘oe ngaue pea fetakai moe pupuha ‘oe ‘aho” (v 12).

‘Oku to ‘ae fakamamafa ‘oe talanoa fakataataa ni ‘i he faitotonu ‘ae tangata’eiki na’e ‘a’ana ‘ae ngoue’anga pea moe launga moe loto meheka ‘ae kau ngaue ‘e ni’ihi koe’uhi koe ‘ikai ke nau loto fiemalie ki he vahevahe tatau mo tufotufa tatau ‘enau totongi ‘o fakatatau ki he’enau ngaahi taimi ngaue. Kapau te tau vakai mei he tafa’aki ‘oku launga mei ai ‘ae kau ngaue na’e tomu’a mu’a mai ‘e ‘i ai ‘enau mo’oni koe’uhii ko ‘enau fetaulaki moe ngaahi ha’aha’a moe kanongatamaki ‘o e vela ‘oe ‘ahoo. Pea ‘oku fe’unga malie ia mo ha lao ‘oha ngaue’anga he ‘aho ni. Ka ‘oku ou fokotu’u atu ‘ae fifili ni: Na’e loi koaa ‘ae tangata’eiki ni he’enau alea? Kainga kapau na’e ‘ikai ha taha ke ne fakangaue’i kotoa kinautolu ‘e ma’u nai ‘e ha taha ha fo’i tenali ‘e taha he ‘aho ke mo’ui ai? Kainga kapau ‘oku tau’ataina ‘ae ‘Otua ki he’ene me’a ‘a’ana ‘io pe kohai ‘e lahi mo si’i kohai leva ‘e ala alea mo fakafekiki moe ‘Otua?

‘Oku hanga ‘e he talanoa fakataataa ni ‘o hulu’i mai ‘ae fakakaukau ‘oe pau ke tau ngaue fakataha ke langa ‘ae pule’anga ‘o Hevani. Koe famili ‘oe ‘Otua ‘oku ‘ikai ko ha fo’i sosaieti ia he koe natula ‘oha Sosaieti kuopau ke ‘i ai ‘ae fa’ahinga kakai ko ‘eni ‘e 2. Ko “kitautolu” mo “kinautolu.” Ka koe famili ‘oe ‘Otua ko hono kakai ‘oku 1 matee pe ko “kitautolu” pe pea ‘oku ha’i kinautolu ‘ehe laumalie ‘oe fetokoni’aki ki ha’atau lelei fakalukufua kae ‘ikai ko ha laumalie ‘oe fe’au’auhi mo fefakavahavaha’aki. Koe laumalie totonu kainga ke ma’u ‘e he kau “mu’a mai” koe fakamalo’ia’i ‘o si’i kau toki “mui mai.” ‘Oku ho’ata malohi foki mei he talanoa fakataataa ni koe ‘Otua pe ‘oku ne tokangaekina ‘ae masiva moe tukuhausia pea fekumi ke ma’u mai mo ia na’e pau ke mole. Koe kotoa ‘oe ngaahi talanoa fakataataa ‘oku tuhu kotoa ia ki he faitotonu ‘ae ‘Otua pea moe ‘alunga tonu hono finangalo. ‘Oku ‘ikai te ne fiema’u ke foaki atu ke hulu ki he ma’u me’a kae tuenoa ‘ae masiva ke fakakakato ki ai hono fatongia tauhi kuo ne tala’ofa’aki mai.

Fakaakonaki

Kainga koe faingata’a lahi mo’oni ‘eni ‘oku tau mo’ua ai he ngaahi ‘aho ni ko ‘etau nofo ‘o fesiosiofaki mo fakavahavaha’a mei hotau ngaahi funga vaka. Taimi ‘e taha ‘oku tau meheka koe leleiange ‘enau fakaului kakai mo ‘enau founga ‘a’ahi kakai. Taimi ‘e taha ‘oku ‘ikai sai ki hotau loto ‘ae toki fokotu’u hake pe ha ngaahi siasi pea nau fu’u kaukauaange kinautolu ‘i he ngaahi Siasi na’e tomu’a fokotu’u. ‘Oku tau meheka koaa koe malavalava ko ia ‘enau ngaahi ngafa fakalaumalie? Koe haa koaa ‘oku ‘ikai ke tau fai ai ‘e tautolu ha me’a ke longo mo’ui ai pehee mo ‘etau ngaahi polokalama fakalaumalie?

Kainga koe faingata’a ‘eni ‘e fekuki ia mo kinautolu kuo nau fu’u fuoloa ha ki’i fai’anga lotu pea kuo a’u ki ha taimi kuo nau lau koe siasi ‘eni ‘o nautolu he na’e mole ai honau kakava, mate ai ‘enau fanga kui hono feinga’i ke pupuhi ‘ae ki’i mataafi ni. Koe fa’ahinga fakakaukau ‘eni kainga te ne fanau’i ‘ae loto meheka moe fakavahavaha’a he loto fale ‘oe Siasi. Ko hono siofi ‘e he kau mu’a mai ‘ae kau mui mai he taimi kotoa pe telia na’a ‘i ai ha me’a te nau fakalaka ai ‘ia kinautolu. Koe tukia’anga pea moe fakaholomui lahi ‘eni ki he si’i kakai ne toki uhu mai ‘ane uhu ki he lotu (ngoue’anga vaine) koe fiemo’uii koe kei tangutu mai ‘ae ngaahi fu’u tunga’i koka he ngaahi fai’anga lotu ‘o lau kinautolu koe tefito’i kakai tukufakaholo ia ‘oe ki’i fai’anga lotu ko ia.  Koe taha e ‘ulungaanga ‘oku ne fanau’i ‘ae fa’ahinga to’onga mo’ui ko ‘eni ko hono label kitautolu ‘aki ‘ae Siasi ‘oku tau kau ki ai he ‘oku toitoi ai ‘ae fakakaukau ‘oe fakavahavaha’a. ‘Oku fanau’i ‘e he to’onga mo’ui koe “fiema’u mafai” ‘ae Angahala ni he loto Siasi. Kainga ‘oku tokolahi ‘aupito pe ‘ae fa’ahinga kakai pehee ni ia ‘i Heli he ‘oku ‘ikai ko Kalaisi ia ‘oku nau feinga’i ke fakahaa’i atu ka ko kinautolu pe ia ke ma’u ‘ae langilangi ‘o ‘ene lotu.  Ko kitautolu kainga koe kakai kotoa pe na’a ne fakangaue’i pea ‘oku ‘ikai totonu ke ha ai pe kohai na’e mu’a mai pe mui mai…Kainga tau manatu na’e ‘ikai ke tau fili ki he ngaue ka koe ‘Otua na’a ne fili kitautolu pea ne palomesi mai moe totongi (Sione 14:2-4). Ko ‘etau totongi ‘oku ‘ikai fai’aki ia ha “tenali” he ‘e ‘ilonga ai ‘ae “lahi moe si’i” pea mo hai na’e “mu’a mai pe mui mai.” Ka ‘oku fai’aki ai ‘ae KELESI he koe “Kelesi” pe ‘oku ne fakapalanisi tatau ai hotau tu’unga ki he fofonga mai ‘ae ‘Otua. Ko ‘etau totongi ‘oku ‘ikai ma’ae mamani ko ‘eni ka ko ‘etau ma’u ‘ae tokanga moe tala’ofa ‘etau Tamai ‘oku ne ‘afio ‘i he langi.

Koe fakamalo’ia ‘oku ‘ikai ngata pe ‘i he ngaahi tapuaki moe Kelesi kuo fakakoloa’aki kitautolu ‘e he ‘Otua kae pehee foki mo kinautolu kuo toe fakakoloa atu ‘e he ‘Otua ‘enau mo’ui. Koe fakamalo’ia ko ia ke hu’u mai ia mei he laumalie ‘oe ia na’e “mu’a mai” mo kinautolu foki na’e “mui mai.” Kainga ‘oku ‘ikai te tau faka’amu ke ‘i ai ha ‘aho kuo hoko mai ai ‘ae pule ‘ae ‘Eiki ki hotau ngaahi ‘ahoo pea tau toe  nofo ke fehu’i pe koehaa me’a na’e toe na’e totonu keu toe ma’u mo ia? Ka ko hono totonu ‘o fakatatau ki he maama ‘oe talanoa fakataataa ni ke mau fakamalo’ia pe hono ki hono Huafa toputapu koe mahino ‘oku tau ma’u ‘ae mo’ui ta’engata ni he faka’osinga ‘oe ‘ahoo koe’uhii pe ko ‘ene “Kelesi” na’e tufotufa maau pea vahevahe tatau.

Fakama’opo’opo

Kainga mou fakatokanga’iange koe 1/12 (pondion) ‘oe tenali na’e totonu ke ma’u tokua ‘e he kau mui mai hangee koe launga ‘ae kau mu’a mai. Kainga ‘oku ‘ikai ha lau fika konga pehee ia he “‘Ofa” moe “Meesi” ‘ae ‘Otua ka ‘oku fika haohaoa (fo’i tenali kakato pe ‘e taha) ma’u pe ki he kakai kotoa pe he taimi kotoa pe. Kainga koe tatau ‘oe Pule’anga ‘o Hevani ko ha kakai na’e muimui ka kuo nau mu’omu’a pea ko ia na’e mu’omu’a ‘e muimui. Kainga kau toe fakamanatu atu koe totongi ‘o ha tenali pe pa’anga kuopau ke ‘asi ai ‘ae “lahi moe si’i” ka ki he totongi “Kelesi” ‘ae ‘Otua ‘oku ‘ikai ha “lahi mo ha si’i” ai he koe’uhi “He na’e ‘Ofa pehee pe ‘ae ‘Otua ki mamani ko ia na’a ne foaki ai hono ‘Alo tofu pe ‘e taha na’e fakatupu koe’uhi ko ia kotoa pe ‘oku tui pikitai kiate Ia ke ‘oua na’a ‘auha kae ma’u ‘ae mo’ui ta’engata. ‘Emeni!!

….Fakamanatu atu ‘etau lau folofola/ lotu fakafamili/ lotu lilo moe ‘aukai ke ne pukepuke’aki ‘etau mo’ui fakalaumalie…..’ofa atu ki he taha kotoa pe

 

Kavauhi