Na’e fakaha ‘e he ta’okete ‘o e tokotaha ako Tonga i Fisi ko Sione Tufui ne fakappoongi ki ha kau kaunga mamahi he failotu ‘a hono tehina ke nau fakamolemole pea mo nofo taha ki he ‘uhinga ne nau omi ai ki Fisi, ko e omi ke kamata ha faai fononga ke nau hoko ko ha kau taki pea ke nau ako malohi ke nau foki atu ‘o tokoni ki he’enau matu’a mo honau ngaahi komiunitii ‘i Tonga.
Na’e fakatou ako pe ‘a e ongo Tufui ‘i he Univesiti ‘o e Pasifiki Saute. Na’e ta’u ua ‘a Sione ‘i hano ako’i ‘a hono Bachelor’s Degree i he Information Systems mo e Physics lolotonga ia ‘oku ta’u tolu ‘a Tupou.
Na’e fakapoongi ‘a e ta’u 22 ni he hengihengi Tokonaki kuo ‘osi ‘aho 21 ‘i ha naiti kalapu ‘i Suva ‘o mahalo’i ki he fanau ako kolisi Naulu.
‘Oku lolotonga ‘i he kau polisi ha toko nima ‘o e fanau Naulu ko ‘eni fekau’aki mo e pekia ‘a Tufui fakatatau ki he kau polisi.
Na’e pehe ‘e Dr Robin Havea mei he ‘univesiti ‘e fakafoki hake ‘a e sino ‘o Tufui ki Tonga ‘apongipongi Falaite ko hono 27 ‘o fou mai ‘i ‘Aokalani ni ke tau ki Tonga ‘i he ‘aho Tokonaki.
‘E ‘i Tonga mo Dr Havea foki ke fakafofonga’i ‘a e ‘univesiti.
Na’e kau fakataha atu pe ‘a Tupou mo hono tehina ‘i he ‘eva ko ‘eni i he po Falaite ka ne foki vave hake ia ki honau nofo’anga ki mu’a pea hoko ‘a e fuhu. Na’a ne toki ma’u ha fakaha mei Fale Mahaki ‘i he 2 hengihengi kuo pekia ‘a hono tehina.
Kuo fakatahataha hake ‘a e komiuniti Tonga ‘i Fisi ki honau ‘Api Tonga ‘o failotu talu mei he po Sapate pea ‘e lelei pe ai kae ‘oua leva kuo nau mavae mo e sino ‘o e pekia ‘i hano fakafolau ki Tonga ‘apongipongi.
Pehe ‘e ‘Eleni Tevi ko e sekelitali ia ‘a e komiuniti Tonga ki he Ongoongo ‘a e Kaniva na’e fakafofonga’i hake ‘a e komiuniti Naulu ki he failotu ‘e ha kulupu ‘o tataki ‘e he ‘amipasitoa a Naulu ki Fisi.
Na’a ne pehe na’e fakafe’ao hake ‘a e ‘amipasitoa ‘e hono uaifi o ne fai ‘a e kole fakamolemole ko ‘eni ‘i he failotu pea na’e tali ia ‘e he ta’okete o e pekia.
Na’e pehe ‘e Tupou ‘i he’ene tali ‘a e kole fakamolemole ‘a e amipasitoa na’a ne ta ki he’ene ongo matu’a o ne fakaha ki ai kuo ne ‘osi fakamolemole’i ‘a e kau fakapoo pea ne na pehe ka kuo ne fakamolemole’i pea kuo na fakamolemole’i ‘e kinaua foki.
Na’e fakalotolahi ‘a Tupou ki he komiuniti mo e fanau ako Tonga ‘i Fisi ‘o ne pehe he’ikai ha toe sio ki mui ki he me’a kuo hoko ‘o feinga sauni ka ko e sio ki mu’a ‘o fakamolemole mo toe ‘ai ange ke fakamahu’inga’i ‘a e ‘uhinga ‘oku nau ‘i Fisi ai a ia ko hano kamata’i ha fononga’anga ke nau tutupu hake ko ha kau taki pea ke nau ako malohi ke nau foki atu ki Tonga ‘o tokoni ki he’enau matu’a mo honau ngaahi komiunitii.
‘Oku nau nofo ‘anaua mai ki ha ‘aho ha’atau foki ange mo ha me’a ke fai ai ha polepole mo ha ‘amanaki ko ha me’a te ne fakalelu ‘a e faingata’a ne nau fepaki mo ia faka’aho ‘i he feinga ke feau ‘a e fiema’u ‘i ‘api koe’uhi ka e lava ke ako’i kitautolu ke tau foki atu ha ‘aho ‘o tokoni ke toe faingofua ange ‘a e mo’ui.
Na’e pehe foki ‘e Sione te ne fononga atu ki Tonga ke ‘ave ‘a hono tehina he Tokonaki ‘a ia kuo fakamahino foki ‘eni ‘e fai e folau ‘a pongipongi ‘aho Falaite ke nau kaunga tengihia mo ‘ena ongo matu’a ‘i he funga ‘o misi kuo kuo ‘ikai hoko. Ka ‘oku ne amanaki pe ko e misi kuo ‘ikai hoko ko ‘eni ko ha lesoni ke nau ako ‘oku ikai ko ‘enau i Fisi ke fai me’a i he ‘uhinga hala. Na’a ne fakaha ai ‘a ‘ene tu’u fakataha mo e komiuniti Tonga ke ‘oatu ‘a e fekau mahino ki he tokotaha ako kotoa pe ke fakamama’o mei he kee pea ke fakamu’omu’a ‘enau tokoni ki honau komiunitii.